Trzy Biblie ze zbiorów bernardyńskich poszły na lifting

Wszystkie Biblie mają w zasadzie ten sam problem: widoczne ślady poprzednich zabiegów konserwatorskich, zniszczone oprawy, które nie zabezpieczają bloku, startą, wysuszoną i brudną skórę z zaciekami, na której żerują owady. Grzbiety oprawy, choć w całości, to i tak uszkodzona skóra odchodziła od bloków. Karty: pofalowane, niekiedy luźne, kruche, postrzępione od strony grzbietu i w rogach, przedarte w wielu miejscach, zniszczone przez drobnoustroje, przebarwione i zabrudzone.

- Starodruki są u nas standardowo oczyszczane z kurzu i z brudu oraz dezynfekowane - mówi odpowiedzialny za prace konserwatorskie Dariusz Subocz. - Papier oczyszcza się mechanicznie gumkami, sztyftami i papierkami ściernymi, inicjały zabezpieczamy i podkreślamy farbą wodną. Dzięki naszym zabiegom znikną plamy, m.in. ślady po działalności drobnoustrojów, owadów. Sprawdzimy kwasowość papieru (używa się w tym celu pH-metru z elektrodą do stykowego pomiaru kwasowości papieru), natłuścimy skórę...

Drukowane przed wiekami

Wartość prac konserwatorzy oszacowali na ponad 50 tysięcy złotych. Według przetargowej dokumentacji, najwięcej zachodu wymaga od pracowni, która wygrała przetarg na renowację starodruków, konserwacja Biblii z 1499 roku. Do druku przygotował ją Hugues de Saint-Cher, francuski kardynał, dominikanin, prawnik, filozof i teolog, autor m.in. poprawionego tekstu Wulgaty. Księgę wydał Joannes Amerbach, znany także jako Hans Fenediger - drukarz bazylejski i humanista, jeden z najważniejszych wydawców, drukarzy i sprzedawców książek renesansu oraz protoplasta słynnego rodu Amerbachów, renesansowych uczonych.

Dedykacja dla Batorego
Nie mniej interesująca - i wymagająca uwagi - jest Biblia wydana przez Adolfa Ruscha w Strasburgu w 1470 roku. Trzecia konserwowana księga, Biblia Sacra (Joannes Herbort, Wenecja 1484 rok), uważana jest za najcenniejszą, jako wzór osiągnięć typograficznych. Zachwyca piękną czcionką i dwuszpaltowym tekstem. Jej wartość podnoszą notatki łacińskie na wyklejkach i kartach ochronnych, czerwone i niebieskie inicjały, a także odręczna dedykacja dla Stefana Batorego na wyklejce okładziny dolnej.

- Biblie wymagały natychmiastowej interwencji konserwatorskiej - wyjaśnia Ewa Stelmachowska, dyrektor Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy. - Trzy egzemplarze, które już trafiły w ręce specjalistów, na biblioteczną półkę wrócić mają do końca września - zapowiada dyrektor WiMBP. - Nie są to oczywiście jedyne bernardyńskie skarby, wymagające naprawy, ale na pewno można je nazwać przypadkami pilnymi, dlatego poddawane są na nasze zlecenie gruntownej konserwacji. Coraz silniejszy jest trend, by jak najmniej ingerować w tego rodzaju zabytki, wykonując tylko niezbędne do ich przetrwania zabiegi. Zastanawiamy się nad tą metodą, mamy różne wątpliwości, ale w przypadku Biblii działamy standardowo, czyli konserwujemy je kompleksowo.