Kościół polski ma swoje słuszne racje, ale niemiecki także trzeba szanować

[break]
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa na placu Piastowskim wybudowany został w latach 1910-13 z rządowych funduszy ówczesnego Cesarstwa Niemieckiego z przeznaczeniem dla katolików - Niemców.

Kościół nasz, nie wasz

Sytuacja zmieniła się diametralnie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Od 1920 roku stanowiący teraz w mieście większość Polacy poczęli zabiegać o przejęcie kościoła i odprawianie w nim mszy wyłącznie dla Polaków.

Przez parę lat jako taka koegzystencja obu stron była możliwa. Msze odprawiano na zmianę po polsku i po niemiecku. Jednak na początku 1924 roku konflikt nasilił się. Polacy stanęli na stanowisku, że skoro kościół wybudowano za państwowe fundusze, powinien on przestać być własnością niemieckiej gminy katolickiej i przejść na własność państwa polskiego. Ponieważ przedstawiciele mniejszości niemieckiej w Bydgoszczy stanowczo przeciwko takiemu rozwiązaniu zaprotestowali, „za karę” został wprowadzony zakaz odprawiania mszy po niemiecku.

Reakcja miejscowych Niemców była natychmiastowa. O interwencję w tej sprawie poprosili Watykan. Już 6 maja 1924 roku, we wtorek około południa, w Bydgoszczy zjawił się wysłany przez papieża do rozstrzygnięcia sporu ówczesny nuncjusz papieski w Polsce, Lorenzo Lauri.

Biegły dyplomata

Stanowisko nuncjusza w Polsce było traktowane w świecie katolickim w tamtym czasie jako bardzo ważne. Poprzednik Lauriego, Achille Ratti, w sześć miesięcy po nominacji kardynalskiej (co wiązało się z opuszczeniem Polski) został wybrany na papieża - Pius XI. Nic dziwnego, że nowego następcę św. Piotra traktowano jako doskonale zorientowanego w sprawach polskich, a stanowisko nuncjusza w naszym kraju jako swoistą odskocznię od kariery w Watykanie.

W prowadzeniu dochodzeń dotyczących się sprawy spornej okazał dużo biegłości i swady dyplomatycznej. - „Dziennik Bydgoski”, 1924 r.

Lauri zabawił w Bydgoszczy tylko jeden dzień. Najpierw obejrzał sporny kościół na placu Piastowskim, a potem spotkał się z duchowieństwem niemieckim i - osobno - z polskim.

„W prowadzeniu dochodzeń dotyczących się sprawy spornej okazał dużo biegłości i swady dyplomatycznej - pisał publicysta „Dziennika Bydgoskiego”. - Jako sekretarz i tłumacz towarzyszył ks. Nuncjuszowi ks. prał. Kempiński. Dochodzenia i przesłuchiwania kompetentnych czynników ze strony polskiej, jak i niemieckiej były przeprowadzane bardzo obiektywnie i tak skrupulatnie, że poza zeznaniem osób oficjalnych w czasie audiencji u ks. Lauriego, przesłuchiwano także przygodnie, znienacka i doraźnie różne osoby przechodzące ulicą. (...) Jak twierdził ks. Nuncjusz, Kościół polski miał swoje słuszne racje, ale i prawa Kościoła niemieckiego należy szanować”.

Wnioski, jakie wyniósł nuncjusz z tych spotkań i obserwacji, przekazał papieżowi po powrocie do Watykanu.

Pożegnanie z Polską

Zgodnie z salomonową decyzją Piusa XI, aż do wybuchu II wojny kościół pozostawał własnością gminy niemieckiej, ale msze i nabożeństwa odbywały się wyłącznie po polsku.

Lorenzo Lauri został mianowany kardynałem w grudniu 1926 roku i tym samym skończyło się jego urzędowanie w Polsce.

Teczka osobowa: Lorenzo Lauri

Jeden z najważniejszych dostojników Kościoła katolickiego w okresie międzywojennym.

Lorenzo Lauri urodził się w Rzymie w 1864 roku. Po ukończeniu pontyfikalnego seminarium w Rzymie, wykładał na tej uczelni. Stopniowo piął się po szczeblach hierarchii watykańskiej, w 1910 roku stając się prałatem domowym Jego Świątobliwości Piusa X. Następny papież, Benedykt XV, mianował go biskupem w 1917 roku i skierował na dwa stanowiska jednocześnie: internuncjusza w Peru i arcybiskupa tytularnego Efezu w ówczesnym Imperium osmańskim. Po powrocie z Polski pracował w Kurii Rzymskiej, od 1939 roku był kamerlingiem. Zmarł w 1941 roku.