[O TYM SIĘ MÓWI] Ksiądz za czerwonego kata. Jak na przestrzeni lat zmieniały się nazwy bydgoskich ulic?

[break]
Przez 123 lata zaborów bydgoskie ulice miały niemieckie nazwy. Strasse zmieniono na polskie ulice dopiero po odzyskaniu niepodległości. W dawnym Brombergu pozbywano się pruskich symboli. Nie darowano nawet najwybitniejszemu niemieckiemu poecie przełomu XVIII i XIX wieku, który był patronem obecnej ul. 20 Stycznia 1920. W 1921 roku uznano, że lepiej upamiętnić wkroczenie do miasta pierwszych polskich oddziałów wojskowych niż autora ,,Fausta”. Goethe ponownie stał się patronem ulicy w okresie okupacji. W 1952 r. nazwę 20 Stycznia 1920 zmieniono na 24 Stycznia 1945 (wkroczenie do miasta Armii Czerwonej). Od 1991 r. nazwa ulicy to znów 20 Stycznia 1920.

W okresie II RP patronem obecnej ul. Stary Port był Herman Franke - bydgoski przemysłowiec i radny, honorowy obywatel miasta. Tuż po wojnie była to ulica Wyzwolenia, a później, od 1956 do 1990 roku, działacza rewolucyjnego Juliana Marchlewskiego. W okresie stalinizmu swoją nazwę zmieniła też sąsiadująca ze Starym Portem Mostowa. W latach 1946-56 była to ulica 1 Armii Wojska Polskiego.

PRZECZYTAJ:Wyskrobać historię?

W 1926 r. uznano, że nazwy Grodztwo i Grodzkiej są zbyt podobne. Pierwszą z nich przemianowano na 3 Maja. W 1948 r. nazwę zmieniono na 15 Grudnia 1948 (upamiętniała kongres zjednoczeniowy Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej). Od 1956 r. nazwa ulicy to znów 3 Maja.

W latach 1945-90 robotniczy charakter miasta miała podkreślać nazwa głównej ulicy miasta. Gdańską przemianowano na Aleje 1 Maja. To tędy w Święto Pracy szły pochody, a trybuna dla notabli stała na placu Wolności. W okresie okupacji patronem obecnej Gdańskiej był Adolf Hitler. W latach okupacji hitlerowskiej mieliśmy też Hermann Göring Strasse. Po wojnie patronem tej ulicy - obecnie Jagiellońskiej - był do 1956 roku generalissimus Józef Stalin. Była ona przedłużeniem ul. Armii Czerwonej, czyli obecnej Marszałka Ferdynanda Focha, który w 1929 roku stał się patronem ulicy Wojewódzkiej.

W 1939 roku Niemcy zmienili też nazwę Grunwaldzkiej. Przypominała o bitwie z 1410 r., więc nazwę przemianowano na Berliner Straße. W czasie okupacji Ulrich von Jungingen stał się patronem obecnej ul. Konopnickiej. Wielki mistrz zakonu krzyżackiego był wygodniejszy dla hitlerowców niż autorka ,,Roty”. Inną pisarkę, która ma ulicę na Szwederowie, Elizę Orzeszkową, zastąpiono niemiecką poetką Agnes Miegel. Naziści zmienili też aleje Adama Mickiewicza na Felix-Dahn-Strasse. Dahn był historykiem i profesorem prawa, zmarł w 1912 roku.

Duże zmiany nastąpiły też po II wojnie światowej. W 1947 r. obecny plac Teatralny przemianowano na Ignacego Daszyńskiego. Po roku nazwę ponownie zmieniono na plac Zjednoczenia. Obecną nazwę przywrócono w 1989 r.

Nowy Rynek w latach 1952-56 był placem im. Pawła Findera. Szczególną jak na okres stalinowski nazwę miał plac Kościeleckich. Był wówczas placem Rewolucji Październikowej.

Z kolei w latach 1952-90 patronką ul. Stanisława Leszczyńskiego była komunistyczna działaczka Małgorzata Fornalska. W latach 1953-90 obecna ulica Księdza Skorupki na Szwederowie była ul. Gwardii Ludowej, zbrojnej formacji PPR. Hanka Sawicka patronowała obecnej ul. Mazowieckiej.

Aleje Jana Pawła II to nazwa z 1999 r. Do tego momentu ten odcinek składał się z trzech ulic - Ujejskiego, Kujawskiej i Niziny. Ta ostatnia w latach 1985-90 była Aleją 40-lecia Wyzwolenia Bydgoszczy.

W 1991 patronem ulicy przestał być Paweł Finder, I sekretarz KC PPR I w latach 1942-43. Zastąpił go Roman Dmowski. Odkręcono też tabliczki z nazwiskiem Marcelego Nowotki, pierwszego przywódcy PPR - od 1991 roku to ul. Romana Abrahama, generała brygady Wojska Polskiego. Patronem ulicy łączącej Szubińską i Stawową został ks. Józef Schulz, przedwojenny proboszcz parafii farnej. Jego poprzednikiem był Feliks Dzierżyński. Nowym patronem ul. Bolesława Bieruta został gen. Władysław Anders, a ulicę Konstantego Rokossowskiego przemianowano na Monte Cassino. Karola Świerczewskiego zmieniono na Świętej Trójcy.

O dziwo, przez cały okres PRL funkcjonowała nazwa ul. ks. Markwarta. Komunistom nie przeszkadzała też ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Rondo XXX-lecia to jedna z niewielu starych nazw, której wciąż używają niektórzy bydgoszczanie. Tak w latach 1975-90 nazywało się rondo Jagiellonów.

Źródło: facebook/City Bartodzieje