Kirkut, który nie dał się wojnie

Koronowo pełne jest unikatowych zabytków. Niestety, wiele z nich pozostaje w ukryciu. Należy do nich XIX-wieczny mocno zniszczony cmentarz żydowski przy Kotomierskiej.

<!** Image 2 align=right alt="Image 30904" sub="Zniszczone ogrodzenie, poprzewracane macewy i wysokie chwasty. Tak wygląda zabytkowy cmentarz w Koronowie">- Kilka lat temu jedna z organizacji żydowskich uporządkowała teren. Poustawiała poprzewracane macewy (nagrobki - dop.red.) i wykosiła chwasty. Niestety, gmina nie opiekowała się dalej cmentarzem. Chuligani znów zdemolowali nekropolię. Wiele płyt jest połamanych, a między nimi porozrzucane są śmieci - ubolewa pan Bogdan, mieszkaniec Koronowa.

Zachowało się 25 nagrobków

Kirkut, czyli cmentarz żydowski, powstał prawdopodobnie na początku XIX wieku. Zazwyczaj sytuowano je poza zwartą zabudową na zboczu wzniesienia. Najstarsza macewa pochodzi z 1830 roku. Wtedy gmina żydowska w małym Koronowie szybko się rozwijała. W 1856 roku wzniesiono także synagogę. Nekropolia została zniszczona przez Niemców podczas drugiej wojny światowej. Do dziś przy ul. Kotomierskiej zachowało się około 25 mocno zniszczonych nagrobków oraz mur okalający nekropolię. Z jednej strony każdej macewy widnieje napis w języku żydowskim, z drugiej - w niemieckim. Pomimo zniszczeń, jest to jeden z lepiej zachowanych cmentarzy żydowskich. W Bydgoszczy żydowskie nekropolie nie przetrwały okupacji. Te przy Filareckiej i Szubińskiej oraz w Fordonie zostały zniszczone. Dziś nie pozostał po nich żaden ślad.

Sprawdzą, co się tam dzieje

Za kilka lat koronowski cmentarz prawdopodobnie zostanie zwrócony Związkowi Gmin Żydowskich. Na razie jest on jednak własnością skarbu państwa.

<!** reklama left>- Kilkanaście lat temu teren został uporządkowany, ale macewy były już wcześniej zniszczone - mówi zastępca burmistrza, Andrzej Kołdziejczyk. - Ostatnio nie dotarły do nas żadne sygnały dotyczące zaśmiecania tego terenu. Jednak sprawdzimy, co się tam dzieje. Jeśli to konieczne, uporządkujemy ponownie teren i poustawiamy poprzewracane macewy. Szkoda tylko, że gminy żydowskie nie interesują się tym cmentarzem - dodaje Andrzej Kołodziejczyk.

Ratowaniem starych cmentarzy zajmuje się także Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.

- W całym kraju znajduje się około 1200 cmentarzy - mówi rzecznik fundacji, Jan Kuberski. - Renowacja jednego z nich waha się w granicach 100-150 tysięcy złotych. To poważnie ogranicza możliwości naszej fundacji i gmin żydowskich. Dotyczy to także samorządów, które jednak często nam pomagają.