O Buce, która w życiu dostaje po dupie, ale trwa - recenzja premiery w Teatrze Polskim

Do obecności ukraińskich artystów w Teatrze Polskim w Bydgoszczy widzowie zdążyli się już przyzwyczaić. Zhenia Doliak gra w wielu bydgoskich przedstawieniach, Lena Languszonkowa dwa razy była finalistą Aurory – nagrody dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy. W „Buce”, najnowszej sztuce w programie Teatru Polskiego, Zhenia Doliak i Lena Languszonkowa też mają wiele do powiedzenia. Ta pierwsza jest jedną z dwóch aktorek w tym spektaklu, ta druga – współautorką wystawianego dramatu.

Właśnie: czy dramatu? Podczas premierowego spektaklu miałem wrażenie, że nie znajduję się w teatrze, tylko w jakimś klubie, w którym odbywa się występ stand-upera. Zhenia Doliak i towarzysząca jej na scenie Dagmara Mrowiec-Matuszak zagrały w „Buce” kilka ról. Przede wszystkim są tytułową Buką, czyli główną bohaterką w chrystusowym wieku, pogrążoną w psychicznym i finansowym kryzysie z powodu, który od początki spektaklu znamy: „Moje życie to jedno wielkie gówno…”.

Buka pracuje jako animatorka. Najczęstsze miejsce pracy: mieszkanie smarkacza, który obchodzi urodziny, najczęstsza aura psychiczna, która towarzyszy Buce: obrzydzenie. Bukę brzydzą bachory, którymi musi się zajmować i prymitywny szef w firmie. O innych ludziach, z którymi utrzymuje regularny kontakt, również nie ma najlepszej opinii. Współczuje wprawdzie, lecz z nutką wyższości, Irce, koleżance, z którą dzieli mieszkanie, z ironią wypowiada się o matce, inżynierce, której życie towarzyskie sprowadza się do udziału w pogrzebach, gardzi swym niby-to-narzeczonym, Żorą, który nachodzi Bukę tylko wtedy, gdy życie mu dokopie. Jeszcze gorzej myśli o matce Żory, zakłamanej mieszczce, której zdaniem Buka nie zasługuje na związek z Żorą.

Zhenia Doliak i Dagmara Mrowiec-Matuszak, odziane w efektowne płaszcze, które kojarzą się z filmową ścianką dla gwiazd, na przemian odgrywają wszystkie wymienione wyżej role. W stand-upie mogłaby to wziąć na siebie jedna wykonawczyni. Dobrze jednak, że na teatralnej scenie role zostały podzielone. Dzięki temu widz może odbierać przyciąganie (lub odpychanie) pomiędzy bohaterami. Dzięki temu również zyskuje choreografia spektaklu. Obie aktorki mają w nim tyleż do powiedzenia, co do pokazania. To zaś, co mają do powiedzenia, może przypaść do gustu nie tylko kobietom na Ukrainie. Przesłaniem „Buki” jest bowiem sprzeciw wobec dyskryminacji kobiet. Buka zarabia tak mało, że nie stać jej na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Matka i teściowa Buki widzą tylko jedno wyjście z tej sytuacji: ożenek. Żora kaprysi, świadom swojej uprzywilejowanej pozycji.

Buka na scenie nie przebiera w słowach. To również nawiązanie do często kokietującego widza wulgaryzmami stand-upu. Podobnie jak rzucanie pod publiczkę bon motami. Bardziej lub mniej udanymi. Oto próbka: „Kto daje dziewczynie księżyc i gwiazdy, temu laskę robi wiatr”. I co, spodobało się? Mnie, hm, średnio. Czy dlatego, że jestem facetem? I czy dlatego, że nie lubię, gdy aktor na scenie klnie jak szewc?

„Bukę” wyreżyserowała w Teatrze Polskim kolejna ukraińska rezydentka, pochodząca z obwodu odeskiego Olga Turutia-Prasolova, współautorką tekstu jest Kateryna Penkova, a oryginalne kostiumy i scenografię składającą się z fantazyjnych, czarnych puf, wymyślił Wojciech Faruga.

Jak to sumie zagrało? Artystycznie tak sobie, komercyjnie pewnie lepiej. Widzki w wieku balzakowskim powinny w „Buce” odnaleźć kawałek swojej duszy.